karate.gr:  08 - Περιεχόμενα Τεχνικής

  Πρώτη δημοσίευση 30/9/2004

Αρχική      Επικαιρότητα      Τεχνική   .

Καταχωρήσεις στο karate.gr Διοργανώσεις Στηρίξτε το karate.gr με 20 €/έτος!

 

ΤΑΜΕΣΙΒΑΡΙ:

Η Δοκιμασία του Πνεύματος στην Πράξη.

 

Καθισμένοι στην τυπική θέση για σχεδόν μια ώρα, οι μαθητές του καράτε άρχισαν να μετατοπίζουν το βάρος τους για να ανακουφιστούν από τον πόνο που ένοιωθαν στα πόδια τους, ένα πόνο που έμοιαζε σαν να τους τσιμπούσαν χιλιάδες βελόνες, την στιγμή που ο εκπαιδευτής τους φαινόταν να κάθεται στην ίδια θέση ανενόχλητος. Υποκύπτοντας στις κράμπες και την δυσφορία, πολλοί από τους μαθητές σωριάστηκαν στο πάτωμα της αίθουσας, ενώ οι υπόλοιποι αγωνίζονταν να κρατηθούν στην θέση τους καθώς τα δευτερόλεπτα περνούσαν με αγωνία το ένα μετά το άλλο.

Το προηγούμενο περιστατικό είναι μια μόνο από τις ποικίλες δοκιμασίες οι οποίες αποτελούν αυτό που οι Γιαπωνέζοι ονομάζουν ταμεσιβάρι, έλεγχο του πνεύματος. Μια δοκιμασία με βασανισμό για να ξεπεραστούν τα προσωπικά όρια του ατόμου, ενώ ταυτόχρονα δημιουργείται μια καινούργια η μια οξυμένη αίσθηση συγκέντρωσης για τον μαχητή.

Από ιστορικής πλευράς, στην Δύση, το ταμεσιβάρι θεωρείται μια άσκηση «σπασίματος», ένα προπονητικό εργαλείο η μια επίδειξη η οποία για αρκετούς μερικές φορές παίρνει την μορφή καρναβαλίστικου σόου.

Οι επικριτές του το έχουν ονομάσει «άσκοπη ανοησία», η «αστείο παιχνίδι για την διασκέδαση ανθρώπων οι οποίοι ξέρουν πολύ λίγα ή δεν έχουν ιδέα για τις μαχητικές τέχνες». Εκείνοι που βλέπουν με ευνοϊκό μάτι την πρακτική αυτή λένε ότι έχει το σκοπό της, ισχυριζόμενοι ότι οι «δοκιμασίες» αυτές συχνά προσφέρουν στο άτομο μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού τους και ένα βαθύτερο νόημα από εκείνα που εμφανίζονται στην επιφάνεια.

Ο Ακίο Γιαμάνο, ένας μαχητής και ιστορικός των μαχητικών τεχνών, λέει ότι «αν και ο όρος είναι Γιαπωνέζικος και μεταφράζεται σαν «προσωπική δοκιμασία», ο αληθινός σκοπός ή το νόημα αυτών των ασκήσεων είναι η σύνδεση του επιμορφωτικού φάσματος των μαχητικών τεχνών με την ταυτόχρονη υιοθέτηση και άλλων γενικών αναλογιών. Στην πραγματικότητα, σε πολλά Κινέζικα, Κορεάτικα και Γιαπωνέζικα συστήματα, έχει γίνει κατανοητό ότι το τελικό αποτέλεσμα από μόνο του δεν είναι τόσο σημαντικό ή δεν έχει τόσο νόημα όσο η δοκιμασία - η σημαντικότατη «πράξη»», η προσωπική πρόκληση που δυναμώνει το χαρακτήρα ενώ την ίδια στιγμή δημιουργεί πολύτιμη εσωτερική επίγνωση».

Ο Γιαμάνο συνεχίζει ακόμα πιο πέρα και λέει ότι είτε πρόκειται για την δημοφιλή άσκηση σπασίματος, η για οποιαδήποτε άλλη από τις ποικίλες διαφορετικές δοκιμασίες, είναι η έκφραση του ατόμου που φανερώνει αυτοσυγκέντρωση, εστίαση, τεχνική και προσωπική στάση που μετράει πραγματικά. Από την πλευρά της Ανατολικής φιλοσοφικής προσέγγισης, εκείνο που έχει σημασία είναι η ώθηση του εαυτού να φτάσει στα ψηλότερα επίπεδα συνείδησης ή κατανόησης.

Αν και μερικοί άνθρωποι στην Δύση χλευάζουν την ιδέα του ταμεσιβάρι, ονομάζοντάς το «ρηχό μυστικισμό» η «Ανατολική παραθρησκευτική ανοησία», κάποιοι άλλοι λιγότερο σκεπτικιστές φέρνουν για παράδειγμα κάποιες ανάλογες ιδέες οι οποίες γίνονται πιο εύκολα κατανοητές ή αποδεκτές στην Δύση, όπως είναι η οριοθέτηση στόχων, ο οραματισμός και η πανταχού παρούσα ανάγκη η πόθος για την αναζήτηση της πραγματικής γνώσης.

«Είναι κοντόφθαλμο να σκεφτόμαστε ότι αυτές οι δοκιμασίες δεν έχουν αξία η σκοπό», λέει ο Γιαμάνο. «Είναι εξίσου ανόητο να λέμε ότι βρίσκουν εφαρμογή μόνο στις μαχητικές τέχνες όταν, στην πραγματικότητα, είναι δυνατόν ν' αφορούν οτιδήποτε κάνουμε».

Υπάρχει άραγε δεσμός ανάμεσα σε αυτές τις «δοκιμασίες του πνεύματος» και άλλες προκλήσεις στην ζωή; Ας λάβουμε υπόψη αυτά που έχει να πει ο Φιλ Έσλερ, ο πρώτος Αμερικανός που κατάφερε να ανέβει την τρομακτική βόρεια πλευρά του όρους Έβερεστ, για την τέχνη της ορειβασίας και την σχέση που αυτή έχει με το ταμεσιβάρι.

Η αναζήτηση που τελικά έφερε τον 34χρονο κάτοικο του Μπέλβιου της Ουάσινγκτον, να κατασκηνώσει στην κορυφή του βουνού που οι Κινέζοι ονομάζουν Χομολούνγκμα - θεά μητέρα της γης - τον έκανε επίσης να καταγράψει στις σελίδες των βιβλίων των ρεκόρ στις 20 Οκτωβρίου του 1984. Η αναζήτηση αυτή όπλισε τον Έρσλερ μ' αυτό που μερικοί φιλόσοφοι θα περιέγραφαν σαν δυνατή αίσθηση ετοιμότητας ή διόρασης.

«Βρισκόμασταν στο βουνό για δυόμισι μήνες και ο αγώνας για την ολοκλήρωση της ανάβασης ζητούσε το μερίδιό του», θυμάται ο Έρσλερ. Ένα μέλος της αποστολής τυφλώθηκε προσωρινά όταν έχασε την προστατευτική ασπίδα από τα γυαλιά του και ο μανιασμένος αέρας μαζί με την θερμοκρασία των -20 βαθμών του πάγωσαν τα μάτια. Ένα άλλο μέλος της ομάδας τους έβηξε και του έσπασε ένα πλευρό. Σε υψόμετρο πάνω από 25.000 πόδια, δεν υπάρχει αρκετή ατμοσφαιρική πίεση για να γεμίσουν τα πνευμόνια και να αντέξουν στην δύναμη ενός πράγματος τόσο ασήμαντου όσο ένα βήξιμο η ένα φτάρνισμα. Και υπήρχαν και άλλα πράγματα που έβαζαν σε δοκιμασία την θέλησή τους.

«Ότι κι αν έκανες έπρεπε να διατηρείς τον έλεγχό σου», λέει ο Έρσλερ. «Στο Έβερεστ, αν σου έπεφτε το γάντι, έχανες τα δάχτυλά σου. Αν έχανες το τσεκούρι για τον πάγο και τύχαινε να γλιστρήσεις, έχανες την ζωή σου. Το πιο ενδιαφέρον πράγμα, πάντως, ήταν πως ο αγώνας να τα καταφέρεις σ' έκανε να βλέπεις την προηγούμενη καθημερινή ζωή σου με την σωστή προοπτική της.»

Η προσπάθεια για την αντιμετώπιση των τρομερών θερμοκρασιών, των επικίνδυνων συνθηκών ανάβαση ς και της εξουθενωτικής δουλειάς έκαναν τον Έρσλερ να βρει τον σκοπό της τέχνης του πάνω στην ψηλότερη κορυφή του κόσμου. «Στην ορειβασία έχουμε ένα ρητό που λέει ότι πρόκειται για μια τέχνη η οποία σε διδάσκει πως να επικοινωνείς με τον εαυτό σου σε χαμηλότερο επίπεδο (Σ.τ.Μ: εννοεί το υψόμετρο) μέσω αυτών που έμαθες ψηλότερα», λέει ο Έρσλερ.

Αυτά που έμαθε είχαν και το κόστος τους. Κατά την διάρκεια της μεγάλης δοκιμασίας, ο Έρσλερ έχασε σχεδόν 14 κιλά, επικαλούμενος τα αποθέματά του σε δύναμη και αφοσίωση για να τα καταφέρει. Αυτό που άρχισε σαν ομαδική προσπάθεια κατέληξε σε προσωπική παρουσίαση.

Αργότερα, μοιάζοντας κουρασμένη και εξαντλημένη, η ομάδα της ανάβασης επέστρεψε σε ένα πυρετώδες πρόγραμμα συνεντεύξεων, εμφανίσεων σε προγράμματα, και – όσον αφορούσε τον Έρσλερ - σε περισσότερες προπονήσεις για ανάβαση. Σαν αφοσιωμένος μαχητής, θεωρεί την ορειβασία τόσο τέχνη όσο και ισόβια επιδίωξη η οποία απαιτεί συνεχή προπόνηση και σκληρή δουλειά.

«Είναι ένα τέλειο παράδειγμα του τι αφορά η προπόνηση ταμεσιβάρι», τονίζει ο Γιαμάνο. «Δεν είναι καράτε, κουνγκ φου ή ταεκβοντό, αλλά είναι το ίδιο είδος προσωπικής δοκιμασίας που είναι και το ταμεσιβάρι. Η δοκιμασία του ήταν μεγαλύτερου επιπέδου από τις περισσότερες, αλλά δεν έπαυε να είναι δοκιμασία του πνεύματος από την οποία βγήκε νικητής. Ενδιαφέροντα παραλληλισμό αποτελεί το γεγονός ότι πολλές εξέχουσες μορφές στον κόσμο των μαχητικών τεχνών ανακάλυψαν την αίσθηση του σκοπού η της κατεύθυνσής τους, πάνω σε βουνά»,

Μια τέτοια ιδιαίτερη μορφή είναι ο μυθικός εξπέρ του καράτε Μας Ογιάμα. Αν και συχνά τον θυμούνται εξαιτίας του ότι αντιμετώπιζε ταύρους με γυμνά χέρια. Οι λιγότερο γνωστές μοναχικές εξερευνήσεις του σε πολλά βουνά της Ιαπωνίας ήταν εκείνες που έθεσαν τις βάσεις για την προσωπική του δύναμη και την τραχιά πειθαρχία του. Για πολλούς μήνες ο Ογιάμα έβαζε τον εαυτό του σε τέτοιες δοκιμασίες που κατώτεροι άνθρωποι θα έσπαγαν. Πολύ σύντομα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά την διάρκεια μιας εποχής όπου το πνεύμα της Ιαπωνίας είχε υποδουλωθεί, ο Ογιάμα πάλεψε να βρει την δύναμη που ήξερε ότι βρισκόταν πάντα εκεί.

Πριν μπορέσει να διδάξει και να προπονήσει άλλους, πάντως, έπρεπε πρώτα να καθορίσει εξίσου τα προσωπικά του όρια και τη δύναμη του χαρακτήρα του. Αν και το καράτε είχε επιζήσει από τον πόλεμο, οι δυνάμεις Κατοχής είχαν απαγορεύσει την εξάσκησή του και οι καρατέκα σαν τον Ογιάμα είχαν αποσυρθεί να το μελετήσουν σε απομόνωση, πίσω από κλειστές πόρτες. Η κινητήρια δύναμη του Ογιάμα όμως ήταν σταθερή, ο πόθος του μεγάλος και εκείνο που είχε επιλέξει να αντέξει έθεσε την αρχή του ταμεσιβάρι.

Το 1946, και ξανά το 1948, η φημισμένη κεφαλή της σχολής του κυοκουσινκάι καράτε ταξίδεψε μόνη της στα βουνά για να δοκιμάσει την δύναμη και το πνεύμα της. Στο βουνό Μινόμπου και αργότερα στο βουνό Κιγιοζούμι, ο Ογιάμα έζησε με χόρτα και μούρα ενώ ταυτόχρονα γυμναζόταν σκληρά, βάζοντας σε δοκιμασία το πνεύμα και την αντοχή του ενώ ωθούσε στα άκρα την ετοιμότητα και τις σωματικές του ικανότητες. Δεν ήταν εύκολο πράγμα.

Μέσα από πολλές ώρες άσκησης, νηστείας και διαβίωσης χωρίς τα απαραίτητα, ο Ογιάμα ωθούσε τον εαυτό του σε ένα καινούργιο βασίλειο γνώσης και κατανόησης. Σαν αποτέλεσμα, ο κόσμος του καράτε ωφελήθηκε αφάνταστα, και ιδιαίτερα η Δύση.

«Χρησίμευσε σαν αυθεντία του καράτε σε πολλούς από τους μάστερς και τους μεγάλους μάστερς που δεν ήσαν Ασιάτες, από τα μέσα της δεκαετίας του 60», λέει ο Γιαμάνο. «Οποιοσδήποτε οργανισμός έχει σχέση με το καράτε στην Δύση μπορεί να συνδεθεί με τον Μας Ογιάμα» .

Μια άλλη εξέχουσα μορφή των μαχητικών τεχνών της οποίας οι δοκιμασίες του πνεύματος έμειναν στα χρονικά είναι ο Γκογκέν Γιαμαγκούτσι, ο οποίος ήταν αρχηγός εκπαιδευτής και επικεφαλής της Γιαπωνέζικης σχολής Γκότζου-ρύου καράτε. Αν και πολλά έχουν γραφτεί για τα απίστευτα ταλέντα του και τις δοκιμασίες βασανισμού του, ελάχιστοι άγγιξαν τις δοκιμασίες που βοήθησαν στην σφυρηλάτηση «Του Γάτου» σαν άτομο.

«Λέγονταν διάφορες ιστορίες για τον Γιαμαγκούτσι κατά την διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου», λέει ο Γιαμάνο. «Υποθετικά, όταν ήταν αιχμάλωτος μετά τον πόλεμο, τον έβαλαν στο ίδιο κλουβί με μια τίγρη. Ανάλογα με ποία εκδοχή πιστεύετε, είτε σκότωσε την τίγρη με αστραπιαίες κινήσεις ή διαλογιζόταν σε μια γωνιά του κλουβιού ενώ το ζώο αρνιόταν να σαλέψει από την άλλη γωνιά που βρισκόταν.

«Κατά την διάρκεια του Πρωταθλήματος του Γκότζου Καράτε των Ηνωμένων Πολιτειών στο Σηάτλ στις αρχές της δεκαετίας του 70, ο Γκογκέν Γιαμαγκούτσι ρωτήθηκε γι’ αυτές τις ιστορίες και είπε ότι δεν ήσαν αληθινές», προσθέτει ο Γιαμάνο. «Αλλά, μερικές φορές κάτι που δεν έχει ειπωθεί μπορεί να είναι εξίσου σημαντικό. Κατά την διάρκεια του πολέμου, υπήρξαν πολλά περιστατικά στα οποία ο Γιαμαγκούτσι άντεξε σε διάφορες δοκιμασίες και κακουχίες, αν θέλετε, και βγήκε απ' αυτές μεταμορφωμένος ή αλλαγμένος. Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου περιστατικού, που θα ήταν αβάσταχτη εμπειρία για τον οποιοδήποτε, ένας Ρώσος κολλώντας ένα πιστόλι στον κρόταφο του μεγάλου μάστερ, του είπε ότι ήρθε η ώρα του να πεθάνει. Ήταν μια μακάβρια πράξη που σκοπό είχε να εκφοβίσει τον αιχμάλωτο. Ο Ρώσος περίμενε από τον αιχμάλωτο να γονατίσει και να ικετεύσει για την ζωή του. Το έκανε αυτό για να σπάσει το ηθικό του αιχμαλώτου, μόνο που δεν έπιασε στην περίπτωση του Γιαμαγκούτσι. Είπε στον Ρώσο ότι αν ήρθε πραγματικά η ώρα του να πεθάνει, έτσι έπρεπε να γίνει Με ήρεμο και ήπιο τρόπο δέχθηκε το πεπρωμένο του χωρίς να σπάσει. Εντυπωσιασμένοι από την έλλειψη φόβου από μέρους του και την αδιαφορία του, τον άφησαν να ζήσει.

«Αργότερα, μετά τον πόλεμο, άλλες δοκιμασίες του πνεύματος, ίσως καμιά πιο εντυπωσιακή από την περίφημη φωτογραφία που τον δείχνει να εκτελεί τεχνικές αναπνοής σαντσίν μέσα στα παγωμένα νερά ενός καταρράκτη στα βουνά, απόδειξαν τη δύναμη και τον αυτοέλεγχο που είχε. Έδειξαν το επίπεδο αντοχής και την πνευματική δύναμή του. Όχι πνευματική δύναμη με την Δυτική έννοια, αλλά με την Ανατολική αντίληψη.

«Αν και η ιστορία με την τίγρη δεν είναι αληθινή, έχει διατηρηθεί σαν ευαγγέλιο», λέει ο Γιαμάνο. «Πάντως, όπως και με άλλες εξέχουσες μορφές, είναι το είδος της ιστορίας που τις κάνει να φαίνονται μεγαλύτερες από τη ζωή ενώ ταυτόχρονα προσθέτει μια πινελιά μυστικισμού και μαγείας. Η ουσία είναι, ότι υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία είναι αληθινά και περιέχουν ανάλογη δόση εντύπωσης. Για παράδειγμα, ενώ ο Γιαμαγκούτσι είχε επισκεφθεί την περιοχή του Σηάτλ την εποχή του εθνικού πρωταθλήματος, τον πήγαν στο βουνό Ραινιέ για να δει τ' αξιοθέατα. Ενώ βρισκόταν εκεί, καθισμένος σ' ένα μισογκρεμισμένο τοίχο κοιτάζοντας ένα βραχώδη γκρεμό και από κάτω την πεδιάδα, ένα πουλί προσγειώθηκε λίγα μέτρα πέρα από τα πόδια του. Εκείνος χαμογέλασε και το πουλί πλησίασε, σκύβοντας το κεφάλι του στο πλάι και παρατηρώντας τον άντρα που φορούσε παραδοσιακή γιαπωνέζικη ενδυμασία. Εκείνος είπε κάτι στο πουλί και έμοιαζε να επικοινωνούν. Έπειτα, καθώς λένε οι οδηγοί του, ο Γιαμαγκούτσι έγνεψε με το κεφάλι του και το πουλί πέταξε μακριά. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί δοκιμασία του πνεύματος, αλλά έχει κάτι να πει για τον άνθρωπο και το πνεύμα του ανθρώπου. Μπορεί να μην είναι τόσο εντυπωσιακό όσο η ιστορία με την τίγρη, αλλά έχει την ίδια μορφή μυστικιστικής ποιότητας. Εκείνοι που είδαν με τα μάτια τους το περιστατικό έφυγαν με ένα αίσθημα σεβασμού, έχοντας γίνει μάρτυρες σε κάτι έξω από τα συνηθισμένα από έναν εξαιρετικό άνθρωπο.

«Το ταμεσιβάρι είναι πολλά πράγματα», λέει ο Γιαμάνο. «Μπορεί να περικλείει τεχνικές σπασίματος, καθώς και έναν αριθμό άλλων δοκιμασιών. Η έμφαση δίνεται στην ενέργεια, την «πράξη»για να αναδειχτεί η ετοιμότητα του ατόμου. Καθορίζει τα όριά μας και μας βοηθάει να τα επεκτείνουμε. Το ποιοί είμαστε, το είδος του ανθρώπου που είμαστε, είναι αποτελέσματα των δοκιμασιών η των αγώνων που δίνουμε κατά τη διάρκεια των χρόνων. Διαμορφωνόμαστε από τις εμπειρίες μας. Αυτό που μαθαίνουμε και αν εφαρμόζουμε αυτή τη γνώση στην καθημερινή μας ζωή, εξαρτάται από μας.

«Το ίδιο ισχύει και για τις ασκήσεις του ταμεσιβάρι», λέει ο Γιαμάνο. «Μην ξεχνάτε ότι δεν χρειάζεται να γίνονται μπροστά στο κοινό σαν επίδειξη, ούτε είναι κάτι που πρέπει απαραίτητα να το μοιραστείτε με τους άλλους. Η αξία και το νόημά τους υπάρχουν για το άτομο. Δεν είναι δοκιμασίες που πρέπει να βαθμολογηθούν ούτε είναι κάτι που προσφέρεται για να ικανοποιήσει την περιέργεια ενός άλλου. Συχνά, είναι ιδιαίτερες και προσωπικές δοκιμασίες που σας λένε κάτι για τον εαυτό σας και, τελικά, ίσως αυτή να είναι η ουσία»».

Ταμεσιβάρι - η δοκιμασία του πνεύματος. Είτε το βλέπετε σαν «καρναβαλίστικο κόλπο» είτε σαν μέσο για σωματική και πνευματική εξάσκηση, είναι μέρος του κόσμου των μαχητικών τεχνών, ενός κόσμου που γίνεται ολοένα και πιο προσιτός χάρη στην κατανόηση.

 

www.karate.gr      

  Αρχική      Επικαιρότητα      Τεχνική   .